23 juli 2021
‘Hoe meer mama, hoe beter’, zeg ik.
Je moet lachen om deze kinderlijk liefdevol bedoelde verwijzing naar je door drie zwangerschappen gevormde lichaam. We zitten samen op de bank, ik kruip nog dichter tegen je aan terwijl we door de halfjaarlijkse dikke gids van de Wehkamp bladeren. Je ruikt zo lekker, een echte mama-geur.
Ik heb het over een tijd waarin niemand nog van internet of online shoppen gehoord had en het lezen van die kledinggids voor mij mijn speciale moment met mijn moeder betekende. Met thee grappen makend over de gekke kleren die we zagen en nooit zouden kopen. Ik weet niet eens meer hoe oud ik was maar die momenten staan in mijn geheugen gegrift.
Ik heb je altijd beschouwd als een echte moeder. Het zal zijn omdat je trouw met thee en koekjes klaar zat na schooltijd en hoewel ik hoorde van vriendinnen dat ze dat soms zo truttig vonden van hun eigen moeders, schoven ze toch graag aan.
Ik had zo’n moment ook nodig om mijn energie van de dag kwijt te raken zodat ik daarna rustig naar boven kon gaan om huiswerk te maken, met vier bruine onbesmeerde boterhammen in de hand die ik nog even snel opat in de korte tijd tussen thuiskomst en het avondeten. Je hebt je zo vaak afgevraagd waar al dat eten toch in verdween, ik moest daar heel hard om lachen.
Nu sta ik hier en kijk naar jou, mam. Ik ben inmiddels al ouder dan jij was toen we deze momenten deelden.
Ik besef dat ik geluk heb dat ik jou bijna 50 jaar in mijn leven heb mogen hebben. 50, de leeftijd die ik volgend jaar zal bereiken en wat mij al een tijdje doet beseffen dat het leven kort is. Jouw leven en dood betekenen voor mij nu dat ik nog meer mijn eigen weg moet gaan.
Het leven is te kort om dat niet te doen. Nog niet zo lang geleden sprak je huilend tegen mij uit dat je spijt had van al het harde werken in je leven en meer had moeten genieten. Toch gaf het werken en zorgen jou heel veel voldoening, je stond daardoor ook middenin de maatschappij, want ook dat vertrouwde je me ooit toe. Ik weet dat je ook heel trots was op je 3 kinderen en je toegewijde echtgenoot.
Wat in het leven nog voor mij ligt, zal nu plaatsvinden zonder jou. Onze relatie kreeg de afgelopen jaren al een andere invulling vanwege jouw ziekte, maar ik heb nu echt het gevoel dat het laatste stuk navelstreng is doorgeknipt. Dat is wennen en het voelt kaal.
Ik ben wel blij dat jij eindelijk rust kunt ervaren. Je stond volop in het leven, in je werk, met al je getennis en het boetseren maar er kwam ook steeds meer leven in jouw hoofd. Dat beangstigde je in de laatste jaren en dat vond ik moeilijk om aan te zien en te horen. Ik begreep het echter wel en het kostte mij daarom geen moeite om bij je te blijven op een manier die steeds minder en uiteindelijk geen woorden meer nodig had.
Een van de laatste keren dat we met wederzijds begrip nog tegen elkaar konden spreken en ik een grapje tegen je maakte, keek je me aan en zei: ‘Ook al kan ik niet veel meer zelf en snap ik soms dingen niet goed meer, ik ben en blijf je moeder. Denk er om!’
Ik moest mijzelf bedwingen om niet puberaal met mijn ogen te rollen terwijl ik ‘jahaaa, mam’ zei.
‘Laat me los’, dacht ik ook. ‘Alsjeblieft, het komt goed’.
Ik besefte toen nog niet wat ik nu weet. Ik zelf moest jou en mijn zorgen om jou loslaten… Ik weet hoe erg je het vond dat jouw autonomie werd getorpedeerd door een ziekte die iets deed met je hersenen, waardoor je de grip en controle op je leven steeds meer verloor. Met heel mijn wezen heb ik geprobeerd om voor je te vechten, soms tot woede aan toe.
Dat vechten heb ik niet van een vreemde.
‘Ik ben een leeuwin als het om mijn kinderen gaat’, zei je altijd. Ik vond dat potsierlijk grotesk klinken. Ik was natuurlijk één van die kinderen en het voelde bijna als een aanslag op mijn eigen autonomie. Ik kon alles toch zelf, waarom had ik een leeuwin nodig?
Nu snap ik die uitspraak, dankzij mijn eigen kinderen heb ik kennisgemaakt met dat oer-gevoel van een ouder waarover jij het had.
Zo gaat dat, als de jaren verstrijken. De alledaagse dingen van weleer worden speciale herinneringen die omhoog komen, wanneer je ze in het echt niet meer met elkaar kunt delen.
Vier weken geleden, een week voordat je de ziekenzegening ontving van pap, was ik bij je en zat je nog gewoon rechtop in je stoel. Je praatte veel, in woorden en zinnen die ik nu echt niet meer met elkaar kon verbinden. Op zorgvuldig gekozen momenten in ons samenzijn van een half uurtje knikte en hmm-de ik waarbij je mij vroeg harder te spreken vanachter mijn mondkapje.
Toen werd je moe. Je huilde zachtjes, wanhopig zoekend naar woorden om aan te geven wat er aan de hand was. Dat lukte niet.
Ik hield je hand vast, knuffelde je en nam afscheid met een hart vol weemoed, zoals iedere keer sinds je in het Gasthuis woonde. Ik beloofde snel terug te komen.
Toen ik dat zei, was je al op weg naar het einde, zo bleek een week later. Je hebt pap, ons als kinderen, de kleinkinderen en partners nog drie weken gegeven om definitief aan het idee te wennen dat je er nu echt genoeg van had. Maar ook jij had die tijd nodig om los te laten.
De leeuwin laat haar welpen nu met een gerust hart achter in de wereld. Als volwassenen hebben we inmiddels ons eigen nest om over te waken. Dat doen we alle drie, met onze partners, op een manier waarin jij ons hebt voorgeleefd.
Dag mam, moeder loeder, wat hebben we veel gelachen.
Dag oma, slaap zacht in de wolken.
We laten jouw leven los, maar niet jouw persoon.
Bedankt voor wie je was en wie je zult zijn.
Wij houden van jou, voor altijd.
23-07-2021
